Dlaczego psy powinny mieć wybór?

Jednym z najczęściej spotykanych problemów frustrujących nasze psy jest brak kontroli nad własnym życiem. Psy mają bardzo niewielką kontrolę nad swoim środowiskiem sensorycznym, interakcjami społecznymi i podstawowymi elementami codziennego życia. Wszystko to jest organizowane przez ludzi. Ten brak kontroli – niemal całkowita utrata sprawczości – ma znaczący wpływ na ich dobrostan fizyczny, a zwłaszcza psychiczny. Pies z większą swobodą działania jest szczęśliwszym psem. Poczucie sprawczości nad własnym środowiskiem, oczywiście w stopniu dostosowanym do możliwości danego osobnika, jest podstawą nie tylko do dobrego samopoczucia psa, ale też tworzenia dobrej relacji z opiekunem. Co więcej, poprzez proces dokonywania wyborów, psy mają możliwość uczenia się i rozwoju.

Czy wtedy pies nas nie zdominuje?

Najczęściej oddanie kontroli psu kojarzy nam się bezpośrednio z teorią dominacji. Jeśli damy mu wybrać to pies nas zdominuje, zostanie alfą, nie da nam już wejść do swojego domu… I chociaż teoria dominacji została obalona przez własnego autora nadal świetnie trzyma się w Polsce. Co zatem jest prawdą? Niektóre psy z silną osobowością będą miały tendencję do kontrolowania całego otoczenia, taka sytuacja dodatkowo jest dla nich niezwykle męcząca, co powoduje ciągły stres i problemy behawioralne. Takim psom umiejętnie i bez przemocy musimy wyznaczyć granice tej kontroli, jednak wciąż - w zakresie dostosowanym do siebie powinny móc kontrolować bardzo dużo z tego co je bezpośrednio dotyczy. Całkowite odebranie kontroli takiemu psu, podejmowanie nagle wszystkich decyzji za niego niszczy zaufanie i relację i frustruje psa, który nie może zaspokoić swoich potrzeb. Na nieco przeciwległym biegunie znajdują się za to psy bardzo niepewne siebie i wyrażające mocno swoje emocje, przez co często nierozumiane i odbierane jako te „dominujące”. Jeśli u podłoża takich zachowań leży strach - znowu oddanie psu dużej części kontroli nad własnym życiem pomaga zbudować pewność siebie, wzmacnia psa i daje mu stabilizację, a także buduje taki niewidzialny most między psem a jego przewodnikiem oparty na komunikacji i wzajemnym szacunku.  

Co oznacza adekwatność?

Ponieważ psy tworzą z nami struktury podobne do relacji rodzinnych wytłumaczę to na przykładzie dzieci, ich rozwój idealnie wpasowuje się w ten temat. Zupełnie inne możliwości decydowania o sobie będzie miał 2-latek, inne 10-latek, a jeszcze inne 18-latek. Danie wyboru 2-latkowi może oznaczać przedstawienie mu dwóch kubków, z których wybierze ten, w którym woli wypić wodę. 10-latek może w podobnej sytuacji wybrać kubek, zawartość kubka (bo sam wybierze czy chce do niego nalać wodę czy sok czy zrobić sobie herbatę). Wybór 18-latka w takiej sytuacji może oznaczać pojechanie na drugi koniec miasta żeby wypić kawę w modnej kawiarni. Czy 2-latkowi pozwolicie wsiąść do metra i pojechać do Starbucksa? No nie, a jednak jak widzicie mogliśmy dać mu wybór dostosowany do jego możliwości i nie decydowaliśmy za niego w 100%. I podobnie powinniśmy postępować z psami - nie dajemy mu pobiec do sąsiada, którego suczka ma akurat cieczkę, ale możemy mu dać wybrać trasę spaceru będąc w parku. W obu sytuacjach wybór dotyczy miejsca, w które pies się udaje, to my sprawujemy kontrolę nad bezpieczeństwem sytuacji, a jednak dajemy psu wybór i możliwość decydowania. 

Wybór musi być atrakcyjny

Stawianie psa przed wyborem Zofii nie jest do końca tym o co nam chodzi. W życiu jest wystarczająco dużo sytuacji do których musi się dostosować. Świadome dawanie mu wyboru powinno się opierać o przedstawianie psu przynajmniej 2 atrakcyjnych dla niego opcji. Co to oznacza w praktyce? Kilka miejsc, w których pies może się położyć i odpocząć - może to być jego legowisko w salonie, jego legowisko w sypialni czy kanapa albo Wasze łóżko. „Pies może położyć się gdzie chce” - może, ale czy te miejsca są atrakcyjne? Czy wracając do domu po ciężkim dniu siądziecie na krześle przy biurku, czy raczej wybierzecie wygodną kanapę czy ulubiony fotel na tarasie? 

Jak wygląda dawanie psu wyboru w praktyce?

Oto kilka konkretnych sposobów, w jakie możemy stworzyć psu przestrzeń dla decydowania o sobie. Wszystkie wymagają, abyśmy aktywnie słuchali naszego psa i zwracali uwagę na mowę ciała, wyraz pyska i komunikację głosową.

• Kiedy wychodzisz na spacer, pozwól swojemu psu wybrać kierunek, tempo i długość wyjścia. Jeśli Twój pies chce się zatrzymać i obwąchać, pozwól mu.
• Pozwól swojemu psu mieć dostęp do jak największej przestrzeni, szczególnie jak jesteś w domu, ale większość psów zostając sama również woli mieć więcej przestrzeni - to szczególnie ważne przy terapii w zaburzeniach separacyjnych. Bycie stale zamkniętym w klatce i przebywanie tam wbrew swojej woli dramatycznie zmniejsza poczucie kontroli psa nad otoczeniem.
• Chroń swojego psa przed niechcianymi interakcjami społecznymi z innymi psami lub ludźmi. Psy powinny mieć możliwość kontrolowania, kiedy, jak blisko i z kim wchodzą w interakcję – szczególnie w przypadkach, gdy interakcja powoduje, że się boją lub czują się niekomfortowo. Bycie „przyjaznym” nie jest warunkiem bycia „dobrym” psem. Jeśli Twój pies chce odejść - odejdź, wybierz szerszy łuk do minięcia jakiegoś psa, daj mu opcję schowania się za Tobą jeśli nie macie możliwości szerokiego ominięcia.
• Upewnij się, że Twój pies wyraża zgodę na głaskanie lub inny fizyczny dotyk, zarówno przez Ciebie, jak i przez nieznane osoby. Niechciane dotykanie może zostać odebrane jako utrata kontroli. Możesz na chwilę przerywać co jakiś czas swój dotyk żeby dać psu zdecydować czy chce pozostać z Tobą na głaski czy ma już dość. Tak samo powinny postępować inne osoby wobec Twojego psa, jakakolwiek interakcja w takim przypadku powinna się zaczynać podejściem psa do danej osoby.
• Daj swojemu psu możliwość przerwania sesji treningowej. Szkolenie powinno odbywać się za zgodą, tylko wtedy mamy optymalne warunki do nauki. Pies odpowiadając na nasze zaproszenie na trening daje nam niesamowitą informację o swoim aktualnym stanie psychicznym i fizycznym. Przerywając trening też daje nam znać, że jest to dla niego zbyt trudne, zbyt nudne, a może zwyczajnie jest już zmęczony i potrzebuje przerwy. 
• Zaakceptuj „nie” jako odpowiedź swojego psa (chyba że jego bezpieczeństwo jest zagrożone).
• Bądź otwarty na pytania swojego psa. Czy mogę spróbować Twojej kanapki? Czy mogę wyjść na zewnątrz? Czy możemy się pobawić? Nie oznacza to zawsze wyrażenia zgody na zjedzenie Twojego schabowego z ziemniaczkami przez psa, ale zostaw tą przestrzeń na Waszą komunikację.

Karolina Koziej

Behawiorysta Warszawa  - Psi behawiorysta - Behawiorysta psów online - Psi psycholog - Behawiorysta online - Zoopsycholog Warszawa - Zoopsycholog online - Behawiorysta dla niepełnosprawnego psa - Behawiorysta dla niesłyszącego psa - Behawiorysta dla niewidomego psa

Problemy z psem - Pies lękliwy - Pies agresywny - Pies gryzie - Pies się boi - Pies nie słucha - Pies szczeka - Pies nadpobudliwy